Sezen Aksu Kaç Tane Bestesi Var? Gücün, İdeolojinin ve Vatandaşlığın Şarkısı
Bir Siyaset Bilimcinin Girişi: Güç, Sanat ve Toplumun Müziği
Bir siyaset bilimci olarak bazen kendime şunu sorarım: Güç her zaman kurumlarda mı yaşar, yoksa kimi zaman bir şarkı sözünde de mi yankılanır? “Sezen Aksu kaç tane bestesi var?” sorusu, yalnızca bir sayısal merak değildir. Bu soru, bir sanatçının üretim kapasitesi üzerinden, aslında iktidarın, ideolojinin ve toplumsal katılımın biçimlerini anlamamıza kapı aralar.
Sezen Aksu’nun bugüne kadar 400’den fazla bestesi olduğu bilinir. Ancak onun besteleri, yalnızca müzik listelerinde değil; Türkiye’nin siyasal tarihinde, toplumsal hafızasında ve duygusal coğrafyasında da derin izler bırakmıştır. Çünkü Aksu, sadece bir müzisyen değil; Türkiye’nin duygusal siyasetini yeniden kuran bir aktördür.
Bir sanatçının sesi, bazen bir politik liderden daha derin etkiler yaratabilir. Peki o hâlde, bir şarkı kimin iktidarını temsil eder?
İktidarın Ezgisi: Sanat ve Siyasi Alan
Michel Foucault’nun dediği gibi, güç her yerdedir; sadece devlet kurumlarında değil, ilişkilerde, kültürde, hatta melodilerde bile. Sezen Aksu’nun besteleri bu anlamda bir “duygusal iktidar alanı” yaratır. Onun şarkılarında, bireyin duygusal özerkliği ile toplumun ahlaki normları sürekli çatışır.
“Küçüğüm” ya da “Geri Dön” gibi eserler, görünürde aşk şarkılarıdır. Fakat aslında, bireyin kendi sesiyle iktidara –yani toplumsal baskıya, aile yapısına, erkek egemenliğine– karşı duruşunu temsil eder. Bu bağlamda Aksu’nun müziği, siyaset bilimi açısından bir direniş dilidir.
Bu şarkılar, Hannah Arendt’in “eylem” kavramında olduğu gibi, insanın kamusal alanda kendini görünür kılma çabasıdır. Aksu’nun besteleri, bireyi edilgen bir yurttaş olmaktan çıkarır; onu hisseden, sorgulayan, konuşan bir özneye dönüştürür.
Kurumlar ve Kültürel Hegemonya: Müziğin Kamusal Alanı
Antonio Gramsci’nin kavramlaştırdığı “kültürel hegemonya”, toplumların iktidar biçimlerinin yalnızca zorla değil, rızayla da sürdüğünü öne sürer. Sezen Aksu’nun besteleri, bu hegemonik yapıyı hem yeniden üretir hem de kırar.
Bir yandan popüler kültürün parçası olarak kurumların ideolojik yapısına dâhil olur; öte yandan bu yapıların içinde kendi muhalif tonunu korur. “Tükeneceğiz” derken aslında modern bireyin yalnızlaşmış kimliğini, neoliberal toplumun ruhsal yorgunluğunu anlatır. “Şanıma İnanma”da ise, kimliklerin politik anlamda nasıl şekillendiğini sorgular.
Sezen Aksu’nun sesi, bir kurumsal söylemle bireysel duygunun çatıştığı yerdir. Devletin resmi ideolojisi vatandaşın kimliğini tanımlarken, Aksu’nun müziği bu tanımı duygusal olarak bozar. Böylece onun besteleri, Türkiye’nin duygusal demokrasisinin temel taşlarından biri hâline gelir.
Erkek Stratejisi, Kadın Katılımı: Cinsiyet ve Siyaset
Siyaset bilimi, gücü genellikle strateji ve rekabet üzerinden tanımlar – bu, tarih boyunca erkek egemen bir yaklaşım olmuştur. Kadınların siyasete katkısı ise çoğu zaman “duygusal” ya da “ikincil” olarak görülmüştür. Oysa Sezen Aksu’nun besteleri bu ayrımı sarsar.
Aksu, erkeklerin stratejik gücüne karşı, kadınların etkileşim odaklı demokrasisini kurar. Onun şarkıları, “sevgiden yana” bir siyasetin nasıl mümkün olabileceğini gösterir. Kadın sesinin toplumsal alanda duyulması, sadece bir estetik tercih değil, aynı zamanda bir siyasal eylemdir.
“İstanbul Hatırası” ya da “Ah Mazi Kalbimdesin” gibi eserler, nostaljiyi bir direniş biçimine dönüştürür. Erkeklerin stratejik iktidarına karşı, kadınların duygusal çoğulculuğu bir demokrasi modeli önerir. Bu bağlamda Sezen Aksu, Türkiye’nin duygusal kamusallığını yeniden tanımlayan bir siyasetçidir — sadece mikrofonuyla.
İdeoloji, Vatandaşlık ve Toplumsal Kimlik
Her beste, bir ideolojinin yankısıdır. Aksu’nun müziği, Türkiye’de vatandaşlığın duygusal boyutunu yeniden inşa etmiştir. Vatandaşlık artık sadece oy vermek, yasa tanımak değil; duygusal katılım göstermek, toplumla birlikte hissedebilmektir.
Aksu’nun bestelerinde birey, devletin çizdiği sınırların ötesinde bir kimlik kurar. “Ben kimim?” sorusu, onun müziğinde bir vatandaşlık sorusuna dönüşür: “Ben bu toplumda nereye aitim, hangi ses benim sesim?”
Onun şarkıları, yurttaşın sadece politik değil, duygusal varlığını da meşrulaştırır. Böylece Sezen Aksu, Türkiye’nin duygusal vatandaşlık modelinin en güçlü mimarlarından biri olur.
Sonuç: Bir Sanatçının Siyasi Ağırlığı
Bugün “Sezen Aksu kaç tane bestesi var?” diye sorarken, aslında bir sayı değil, bir iktidar biçimini konuşuyoruz. Çünkü onun her bestesi, bir ideolojiyi, bir kimliği ve bir toplumsal talebi içerir.
Aksu’nun şarkıları, parlamentoların tartışamadığı meseleleri kalplerin gündemine taşımıştır. Onun müziği, iktidar yapılarının dışında ama onların gölgesinde işleyen bir siyasal dil üretmiştir.
Ve belki de asıl soru şudur: Bir sanatçının kaç bestesi olduğu değil, kaç kalbi değiştirdiğidir.
Bu durumda Sezen Aksu’nun bestelerinin sayısı değil; Türkiye’nin duygusal tarihinde bıraktığı izdir asıl mesele.